de la neŭtralecaj ideoj de Ferdinando Palasciano (la antaŭvenanto de Internacia Ruĝa Kruco)
al la moderna neŭtraleca vidpunkto de Vikipedio
Il concetto di NEUTRALITA’
Ferdinando Palasciano (1815-1891)
Vikipedio antaŭfiksas ke ĉiu temo estu pritraktata ilustrante ĉiujn gravajn vidpunktojn per ekvilibra maniero, konforme al ilia rimarkindeco kaj sen antaŭjuĝoj.
eo
La koncepto pri ‘neŭtraleco’ estas antikva, sed dum la antikvaj tempoj ĝi estis alkroĉita nur al Ŝtatoj. Neŭtraleco praktike signifas tute ne favori iun el la partoprenantoj en disputaj aŭ opoziciaj situacioj.
Oni agnoskas la borbonan kuraciston Ferdinando Palasciano (Monopoli, 13 giugno 1815 – Napoli, 28 novembre 1891) kiel meritindulo pro la enkonduko de la neŭtralecprincipo okaze de sukurado al militvunditoj. Li firme diris ke “je la momento kiam vundito necesas sukuron, li implicite perdas armeanan statuson por alpreni tiun je vundito”. Tio estis tiuepoke nekutima ideo. Ĝis tiam la vunditaj militistoj de la malvenkanta armeo estis forlasitaj ĉe la batalkampoj, kaj la vunditoj de la venka armeo estis kuracitaj supraĵe. Lia sukura agado, daŭra dum tridek jaroj kaj pluirinta tra mil malfacilaĵoj, influis kaj inspiris la starigon de Internacia Ruĝa Kruco, renome taksata ‘neutrala’ kaj certe la plej grava humaneca organizo en la mondo.
Laŭ la moderna internacia juro ne ekzitas ia jura kondiĉo inter la du kontraŭaj neŭtraleco kaj militstato.
Oni povas distingi neŭtralecon kiel hazarda aŭ ĉiamdaŭra, ĉiel ajn ĝi estas propravola. Samtempe ĝi estas ankaŭ devontiga por kiu (ne gravas ĉu Stato aŭ ĉu privatulo) decidas alpreni ĝin. Fakte, por pluteni neŭtralecon oni sin detenas de malamikecoj. Tio povas eĉ prezenti avantaĝojn, kiel ekzemple pli grandan liberon sin movi inter la konfliktantoj, libero kiu ne estos permesata kaze de esprimo de malbonvolo al unu aŭ al la alia konfliktanto. Resti neŭtrala signifas do ‘sin deteni de alies konfliktoj’. Estu klare, ke tio ne necese signifas ‘indiferenteco’, ĉar ĉi-lasta supozigas la ekziston de apatio kaj nesentemo, kiuj estas psikaj trajtoj de personeco kiu ja ne posedas ian volon.
En la profunda psikologio, t.e. psikanalizo, la signifo de ‘neŭtraleco’ pli ĝuste akiras noblan moralan valoron: la analizisto devas fakte sin deteni doni iun ajn konsilon sugestita de propraj sociaj, moralaj aŭ religiaj konvinkiĝoj, ĉar li ne devas influi la helpiton. Psikoanalizisto devas gardi taŭgan distancon inter neŭtraleco kaj partopreno, ĉu li vere emas kongrue percepti la analizendan situacion.
La vorto ‘neŭtraleco’ eniris ankaŭ en virtualajn kaj teknologiajn realecojn, kiel la inter-reton: fakte oni parolas ankaŭ pri ‘reta neŭtraleco’ (net neutrality), kaj la dirita principo enŝoviĝis en malsimplan tutmondan debaton kiu malembarasiĝas inter telekomunikado-entreprenoj kaj tiuj, kiuj diverse deziras pluteni siajn liberecojn. Pri kio temas? Unuflanke, kolosaj entreprenoj pri telekomuniko, ni scias, havas la povon diferencigi la diversajn tipojn de ret-trafiko kaj sukcesus potenciale (diversnivele kaj por gajniĝo) enkonduki trudimpostojn kaj trairpagojn por konkurencaj produktantoj de enhavoj, tiamaniere kondiĉante la Tut-Tera Teksaĵon (Web) kaj ties donendajn servojn, malavantaĝe al kvalito kaj justeco, kiujn rajtas ĈIUJ tutmondaj uzantoj. Aliflanke, tiuj kiuj emas pluteni siajn liberecojn, asertas ke ne-neŭtrala interreto povus malpermesi la aliron al informoj kaj servoj taksataj neadekvataj, aŭ eĉ apogi iujn enhavojn anstataŭ aliajn.
Kiom da progresoj atingis la koncepto de ‘neŭtraleco’ de kiam vivis Ferdinando Palasciano! Sendube la koncepto de neŭtraleco kunvojaĝas kun tiu pri ‘libereco’, ĉi-lasta kompreninda ne kiel ‘mi povas fari ĉion, kion mi deziras’ sed kiel ‘principo pri libera kaj korekta konkurenco’. Ĉi-teme, mi memorigas la faman maksimon: ‘Mia libereco finiĝas kie komenciĝas tiu de la aliuloj’.
Krome, ekzistas la koncepto pri ‘lingva neŭtraleco’, kaj ĉi tiu (mia) blogejo estas taŭga por tion mencii.
Esperanto, internacia helpa lingvo, ne perfektas certe, sed ĝi estas logikeca kaj reguleca kaj en la tumonda hodiaŭa kunteksto ĝi prezentas neŭtralecan garantion en la praktiko. Kial multaj esperantistoj konvinkiĝas pri tio? Ĉar esperanto ne apartenas al iu ajn ekonomia aŭ politika (ŝtat)potenco; neniu (ŝtat)potenco eltiras avantaĝon el ĝi, pro la fakto ke ĝi estas vere sennacia (sen nacio kaj sen teritorio), kaj ĝi, dum siaj 130 jaroj da vivo, sin montris kiel tre bona kaj konkreta solvo por konstrui pacajn pontojn inter la plurnaciaj popoloj, komplete kontentigante la ‘principon pri neŭtraleco’, same kiel faris kuraĝe la borbona kuracisto Ferdinando Palasciano. Parafrazante lian esprimon, mi povas konkludi dirante ke: “kiam homo necesas helpon por interkomunikadi kun alilandaj homoj, por plej malsamaj kialoj, li/ŝi virtuale perdas sian ‘Nacianan’ aŭ ‘Ŝtatanan’ statuson por alpreni nur tiun pri ‘MONDCIVITANO”.
it
Il concetto di ‘neutralità’ è antico, ma nell’antichità veniva applicato solo agli Stati. La neutralità è praticamente l’atteggiamento di non prendere posizione in favore di alcuna della parti coinvolte in una situazione di controversia o contrapposizione.
Viene riconosciuto al medico borbonico Ferdinando Palasciano (Monopoli, 13 giugno 1815 – Napoli, 28 novembre 1891) il merito di avere introdotto il principio di neutralità nel soccorso dei feriti di guerra. Egli sosteneva che “nel momento in cui il ferito ha bisogno di soccorso, perde virtualmente lo status di militare per assumere solo quello di ferito”. Era una idea nuova per quei tempi. Fino a quel momento i soldati feriti dell’esercito soccombente erano abbandonati sui campi di battaglia, mentre i feriti dell’esercito vittorioso erano curati sommariamente. La sua opera di soccorso, durata per ben trenta anni e in mezzo a tante difficoltà, ispirò e portò poi all’istituzione della Croce Rossa Internazionale, notoriamente considerata ‘neutrale’ e sicuramente la più grande organizzazione umanitaria del mondo.
Nel diritto internazionale moderno non esiste alcuna condizione giuridica intermedia tra le opposte condizioni di neutralità e guerra.
La neutralità può essere distinta in occasionale oppure permanente, ma è sempre e comunque volontaria. Essa è al tempo stesso vincolante per chi (che sia uno Stato o un privato poco importa) sceglie di adottarla. Infatti, per conservare la neutralità ci si astiene dalle ostilità. Essa può anche presentare dei vantaggi, come ad esempio una maggiore libertà di movimento verso le parti contendenti, libertà che non verrebbe consentita in caso di espressa mal-disposizione verso l’una o l’altra. Essere neutrali significa dunque ‘astenersi dai conflitti altrui’. Questo, sia ben chiaro, non significa necessariamente ‘indifferenza’, in quanto quest’ultima presuppone uno stato di apatia e insensibilità, che sono tratti psicologici di una personalità che non ha proprio alcuna volontà.
Nella psicologia del profondo, ovvero la psicanalisi, il significato di ‘neutralità’ acquista anzi un elevato valore morale: l’analista deve infatti astenersi da qualsiasi consiglio dettato dalle proprie convinzioni religiose, morali o sociali, perché non deve influenzare l’assistito. Lo psicoanalista deve conservare una giusta distanza tra neutralità e partecipazione, se vuole veramente percepire in modo adeguato la situazione che sta analizzando.
Ma il termine ‘neutralità’ è entrato anche in spazi virtuali e tecnologici quale è internet: si parla infatti anche di ‘neutralità della rete’ (net neutrality), ed è un principio che si è inserito in un complesso dibattito a livello mondiale che si snoda tra le compagnie di telecomunicazione e coloro che invece intendono mantenere le proprie libertà. Di che si tratta? Da un lato, le grandi società di telecomunicazione hanno, si sa, il potere di discriminare tra i vari tipi di traffico (in rete) e potrebbero potenzialmente, a diversi livelli e per propri interessi economici, introdurre balzelli e pedaggi per i produttori di contenuti che sono in concorrenza tra di loro, condizionando così il web e i servizi che esso può dare, a discapito della qualità e dell’equità a cui TUTTI gli utenti mondiali hanno invece diritto. Dall’altro canto, coloro che invece intendono mantenere le proprie libertà, sostengono che una rete non neutrale potrebbe non consentire l’accesso a informazioni o servizi ritenuti non adeguati, o addirittura favorire alcuni contenuti rispetto ad altri.
Quanta strada ha fatto il concetto di ‘neutralità’ dai tempi di Ferdinando Palasciano! E’ indubbio che il concetto di neutralità viaggia insieme al concetto di ‘liberta’, inteso non come ‘posso fare tutto quello che voglio’ ma come ‘principio di libera concorrenza’. A tal proposito ricordo la celebre massima: “La mia libertà finisce dove comincia quella altrui”.
Esiste infine anche una ‘neutralità linguistica’, e questo sito (mio) è proprio il posto giusto per ricordarlo, almeno come accenno.
L’Esperanto, lingua ausiliaria internazionale, pur non essendo perfetta, è molto logica e regolare e nel contesto mondiale di oggi rappresenta una garanzia di neutralità nella vita pratica. Perché molti esperantisti ne sono convinti? Perché l’esperanto non appartiene a nessuna potenza politica o economica; nessuna potenza si avvantaggia da esso, in quanto è proprio anazionale (senza nazione né territorio), e si è dimostrato nei suoi 130 di vita un’ottima soluzione concreta per gettare dei ponti pacifici tra i popoli delle diverse nazioni, soddisfacendo appieno il ‘principio di neutralità’, un po’ come ha coraggiosamente fatto Ferdinando Palasciano. Parafrasando una sua espressione, posso concludere dicendo che: ‘nel momento in cui l’essere umano ha bisogno di soccorso nella comunicazione con esseri umani di altre nazionalità, per i più svariati motivi, egli perde virtualmente lo status di ‘Naciano’ (membro di una Nazione) o Ŝtatano (membro di uno Stato) per assumere solo quello di ‘MONDCIVITANO’ (cittadino del Mondo)”.
fino / fine
lingvo-vojo 